Cứ độ tháng 4 về, dọc theo Quốc lộ 32 vượt qua đèo Ách vào vùng Văn Chấn, Nghĩa Lộ nơi có hàng ngàn ha diện tích trồng nhãn ta sẽ bắt gặp hoa nhãn nở rộ với mùi hương tỏa dịu nhẹ. Đây cũng chính là thời điểm các hộ gia đình nuôi ong ở Văn Chấn bắt đầu một mùa thu hoạch mật. Tùy vào thời tiết, nếu thuận lợi cứ 4 đến 5 ngày, người nuôi ong sẽ được thu hoạch mật một lần, nếu mưa thì 6 đến 7 ngày mới được thu hoạch.

Để tạo được loại mật ong hoa nhãn thành phẩm mà ta sử dụng hàng ngày phải trải qua nhiều giai đoạn quan trọng. Từ khi hoa nhãn nở rộ những chú ong thợ di chuyển đến các vườn nhãn để hút mật từ những bông hoa nhãn mang về tổ để chuyển hóa thành mật, sau đó chúng nhả mật vào những ô nhỏ trên cầu ong trong thùng và dùng cánh để quạt cho lượng nước trong mật ong bốc hơi hết. Sau khi những ngăn chứa được ong trát kín bằng sáp ong, người nuôi ong sẽ dùng kỹ thuật để lấy cầu ong ra và khai thác mật. Ở khâu này với những người thợ chú ý không làm chết ong chúa là quan trọng nhất. Những cầu ong được người thợ đưa ra khỏi thùng ong, sẽ được cạo sạch phần sáp ong còn dính lại bên ngoài và cho vào máy quay ly tâm để mật ong văng ra khỏi ô chứa. Lượng mật ong văng ra sau khi quay ly tâm chính là mật ong nguyên chất, sánh, có màu vàng, hơi nhạt đặc trưng của hoa nhãn.

Không giống như một số loại mật ong để lâu bị đóng đường nguyên nhân vì gặp phải thời tiết mưa gió, ong không đi kiếm ăn được, người nuôi phải cho ong ăn đường nên lứa đầu tiên trước mùa hoa sẽ có thành phần đường trong đó. Mật ong hoa nhãn Văn Chấn là sản phẩm hoàn toàn tự nhiên được những chú ong hút mật từ hoa nhãn chuyển hóa thành nên có mùi thơm đặc trưng, rất  giàu năng lượng, nhiều vitamin. Thành phần chủ yếu trong mật ong là các loại đường đơn như: Glucô, Lêvulôse ... dễ hấp thụ, các loại men cần thiết như: AMILASE, LIGASE ... các loại vitamin nhóm D, B, K, E, C... và nhiều các khoáng chất tốt cho sức khoẻ con người. Sử dụng mật ong hoa nhãn với một lượng vừa phải mỗi ngày sẽ giúp bồi bổ sức khoẻ, tăng cường sinh lực, tăng tuổi thọ, có tác dụng tốt với các chứng bệnh: hô hấp, tiêu hoá viêm loét dạ dày, đại tràng, tá tràng, thiếu máu, nhiễm lạnh, suy nhược cơ thể, tăng cường nuôi dưỡng các mô da và các tế bào sáng mắt. Ngoài ra mật ong còn là nguyên liệu của nhiều sản phẩm chăm sóc sắc đẹp và chế biến thực phẩm giúp cho các món ăn có hương vị hấp dẫn hơn.… Mật ong là dược liệu lành tính khi dùng có thể uống trực tiếp, trộn với kem sữa phết lên bánh mỳ, pha sữa, pha trà hoặc nước cam, chanh vắt. Bồi  bổ cơ thể giúp cơ thể tăng cường sự dẻo dai và sức đề kháng có thể dùng ngâm với trứng gà (đã được đục thủng 1 lỗ nhỏ) ngâm trộn với linh chi, nhân sâm, tam thất, bột nghệ, phấn hoa, sữa chúa... Đối với những người bị bệnh mất ngủ thì buổi tối trước khi đi ngủ hòa 2 – 3 thìa mật ong với một cốc sữa ấm sẽ giúp đi vào giấc ngủ nhanh, ngon hơn và sâu giấc. Cũng vì có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe lại là sản phẩm tự nhiên được quan sát từ khi mật được lấy từ cầu ong cho đến khi quay, chất lượng được đảm bảo, không bị pha nước hay tạp chất nên mật ong hoa nhãn Văn Chấn được người dân trong vùng và các vùng lân cận ưa chuộng trở thành sản phẩm đặc trưng của vùng đất Văn Chấn, được khách  du lịch biết đến, tìm mua về dùng và làm quà cho bạn bè, người thân.

Có thể thấy, với hàng ngàn ha trồng nhãn đây chính là điều kiện lý tưởng cho nghề nuôi ong lấy mật ở Văn Chấn phát triển, mở rộng thêm số lượng góp phần mang lại lợi nhuận, tăng thêm nguồn thu từ cây nhãn giúp nâng cao cuộc sống của người dân nơi miền Tây Yên Bái.

Bùi Kiểm

TTQLDT&PTDLYB