Nghệ thuật thêu hoa văn trên vải của người Dao Đỏ xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
Ngày xuất bản: 25/10/2021 8:10:00 SA
Lượt đọc: 8950

Người Dao Đỏ ở Yên Bái (còn gọi là Dao Sừng, Dao Đại Bản) là một trong những dân tộc còn gìn giữ được bản sắc văn hóa đặc trưng từ tiếng nói, phong tục, tập quán, các làn điệu dân ca, dân vũ đến các nghề thủ công truyền thống. Địa bàn cư trú của người Dao Đỏ chủ yếu ở rẻo giữa, nơi tiếp giáp giữa vùng thấp và vùng cao, cuộc sống chủ yếu do tự cung tự cấp nên từ xa xưa họ đã biết trồng bông, dệt vải, tự làm quần áo để mặc.

Trang phục của người Dao Đỏ thường được làm khá cầu kỳ. Đàn ông đội mũ nồi hoặc vấn khăn dài, áo chàm được may theo lối cổ khoanh bí, áo dài gần trùm mông, vạt áo may thẳng có cài khuy lộn dọc từ ngực xuống bụng, sau lưng áo có miếng vải hoa văn hình bùa chú. Quần của đàn ông là quần thụng vải đen, may kiểu chân què bổ đũng dài gần chạm cổ chân và cạp quần luồn dây rút bằng sợi vải hoặc sợi gai. Trang phục của nữ giới được tạo điểm nhấn bằng những gam màu đỏ của vải hoặc sợi trên nền vải đen và thường được may công phu gồm có: khăn, áo, thắt lưng, quần, xà cạp cùng đồ trang sức bằng bạc như vòng cổ, vòng tay… Muốn có được bộ y phục đẹp phải dùng vải đen làm nền để thêu hoa văn, chỉ thêu gồm 5 màu cơ bản: đỏ, trắng, đen, xanh, vàng, nhưng màu chủ đạo là màu đỏ. Người Dao Đỏ thích dùng màu đỏ rực rỡ để trang trí: khăn, ngực áo, cổ áo, tua, yếm, nẹp ngực, yếm lưng… Trước đây chỉ thêu được làm bằng cách tách cây gai rồi se sợi nhuộm màu đem phơi. Nhưng sau này những loại chỉ này cũng được đồng bào lấy sợi tơ chỉ màu vàng nhuộm thành các màu. Sợi chỉ tơ vàng đồng bào mua từ ngoài chợ do người kinh lấy từ sợi tơ tằm mang lên bán.

Người Dao Đỏ rất giỏi thêu hoa văn trên trang phục. Ngoài những lúc đi nương rẫy, cứ là phụ nữ, không chỉ người già mà cả các bé gái trên tay lúc nào cũng có mảnh vải nhuộm chàm cùng với cây kim, sợi chỉ cùng nhau ngồi thêu. Họ trao đổi với nhau về các mẫu hoa văn thêu và cùng nhau sáng tạo ra các hoa văn mới. Những mẫu hoa văn được lấy cảm hứng từ cuộc sống lao động sản xuất hàng ngày hoặc các loại cây trồng, vật nuôi gắn với cuộc sống của họ. Các sản phẩm thêu thể hiện được tính sáng tạo, khéo léo và nét văn hóa đặc trưng.

Kỹ thuật thêu của họ cũng giống như những tộc người khác không chỉ đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ còn phải sáng tạo trong từng mũi kim đường chỉ. Trước đây họ dựa vào trí tưởng tượng và óc sáng tạo của mình để vẽ lên hình ảnh sống động cuộc sống thường ngày, rồi từ những sợi chỉ màu sắc họ đã thêu nên thành những mảng hoa văn trang trí. Người Dao đỏ không chỉ sử dụng kỹ thuật thêu của tộc người mình mà họ còn đòi hỏi và tích lũy thêm nhiều kỹ thuật thêu của một số tộc người khác. Họ có hai kỹ thuật thêu: thêu thô và thêu mịn. Thêu thô là cách thêu một sợi chỉ luồn lên, luồn xuống theo kiểu ô vuông, từ phải qua trái và lấy mặt trái, thêu mịn là kỹ thuật thêu bằng hai sợi chỉ bằng nhau, vắt chéo ngang. Khác với các dân tộc khác, người Dao đỏ thêu từ trái sang phải nhưng lại lấy mặt trái. Đây là kĩ thuật thêu khá tỉ mỉ và công phu.

Hoa văn trang trí trên trang phục được thêu bằng cách thủ công của người Dao đỏ như: hoa văn chân hổ, hoa văn chân mèo chân chó, hoa văn cây thông, hoa văn hoa bạc… Trong mỗi khuôn hình, mặc dù có nhiều đường nét thêu hoa văn khác nhau song bao giờ cũng có một màu chính thường là màu đỏ để tạo nên gam màu chủ đạo cho cả mảng thêu. Phía ngoài người ta thường thiết kế những đường ngoằn nghèo hay đường kẻ thanh mảnh và phân tán hơn. Trên màu chàm đen, đồng bào thêu hoa văn bằng những màu chỉ rực rỡ, nên những đường viền này bị chìm lấp. Chính vì vậy ấn tượng về mảng hoa văn lại đẹp hơn.

Mỗi mảng thêu hoa văn của người Dao đỏ xã Phúc Lợi đều tượng trưng cho một không gian tự nhiên khác nhau và sinh sộng về trời đất, cây cối, hoa lá và con vật. Đặc biệt, đây là lối tả thực về sinh vật gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày của họ. Chính điều này đã tạo nên một phong cách rất riêng trong nghệ thuật thêu hoa văn trang trí trên y phục của đồng bào Dao đỏ nơi đây.

Một số hình ảnh của nghệ thuật thêu hoa văn trên vải của người Dao Đỏ xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái :

Phạm Thị Vân Anh

CÁC ĐIỂM DU LỊCH ĐẶC SẮC

THƯ VIỆN VIDEO

KẾT NỐI WEBSITE

LƯỢT TRUY CẬP

http://www.cutercounter.com.vn/