Hát Then – Nét văn hóa truyền thống của người Tày Hưng Khánh
Ngày xuất bản: 18/08/2017 4:37:00 CH
Lượt đọc: 84134

                Xã Hưng Khánh nằm ở phía Tây của huyện Trấn Yên, là địa phương có số lượng người Tày sinh sống đông đảo. Từ xa xưa người Tày đã định cư lâu đời ở đây với nền văn hóa phong phú đa dạng, ít chịu ảnh hưởng của văn hóa ngoại lai vì vậy hiện vẫn còn giữ được nét văn hóa cổ truyền đặc sắc.

            Hát Then là loại hình diễn xướng dân gian tổng hợp đã tồn tại từ lâu đời trong cộng đồng người Tày ở khu vực miền núi phía bắc nói chung và Yên Bái nói riêng. Đây không chỉ là đơn thuần là một loại hình âm nhạc mà có sự gắn kết chặt chẽ với tín ngưỡng, tồn tại song song với các hình thức khác như Mo, Pụt, Tào. Các ông thầy then trong buổi lễ là người có khả năng liên hệ với thần linh, tiếp cận với thế giới siêu nhiên, là cầu nối giữa người trần với các đấng tự nhiên. Vì thế họ có vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh và tín ngưỡng trong cộng đồng.

Ảnh : sưu tầm

                        Về tín ngưỡng của người Tày thì then đóng vai trò quan trọng. Then được hát trong hầu hết các nghi lễ với nhiều làn điệu khác nhau, tùy thuộc vào mục đích của lễ cúng. Then gắn với đời sống sinh hoạt tín ngưỡng dân gian nên lời hát then phản ánh chân thực cuộc sống của người dân miền núi mà trước hết là môi trường tự nhiên xã hội người Tày, đó là môi trường miền núi với đặc trưng là nền kinh tế tiểu nông tự cung tự cấp.

            Có thể nhận thấy làng bản trong cuộc sống sinh hoạt lao động sản xuất của người dân Tày hiện lên rất quen thuộc trong then, những mong muốn bình dị của người nông dân như ước muốn thóc gạo đầy nhà, trâu bò gà lợn đầy chuồng, cha mẹ sống thật lâu với con cháu, gia đình hòa thuận, con cái hiếu thảo trưởng thành. Bên cạnh hiện thực hóa đời sống khổ cực của người dân trong xã hội có giai cấp, then cũng tỏ rõ thái độ phê phán và ý thức phản kháng của người dân đối với kẻ cầm quyền, then mỉa mai châm biếm những kẻ làm quan không chăm lo đến đời sống nhân dân, phê phán thói hư tật xấu và ca ngợi phẩm chất cao quý của người lao động, trọng việc nghĩa.

                        Then có nhiều làn điệu, căn cứ vào nội dung và hình thức diễn xướng của các nghi lễ thì có thể phân biệt công việc của then thành các nội dung.

            + Thứ nhất là then chúc tụng: thường tổ chức vào các dịp vui mừng như đám cưới, đám vào nhà mới do một hoặc nhiều người thực hiện theo hình thức hát giao lưu đối đáp, khi gia đình có việc vui mừng mà kinh tế khá giả thì họ sẽ mời then đến hát vui văn nghệ.

            + Thứ hai là then cầu giải hạn: là loại then tiểu lễ do cá nhân thầy then thực hiện theo yêu cầu của gia chủ, gồm các loại như cầu yên, cầu phúc.

            + Thứ ba là then cầu yên: thường diễn ra vào đầu năm với mục đích cầu yên giải hạn cho gia đình trong năm.

             Để trở thành nghệ nhân then đòi hỏi phải trải qua một quá trình học tập lâu dài và liên quan đến sự truyền nghề và nối nghiệp tổ tiên của người làm then. Vì vậy bảo tồn then trước hết liên quan đến chính sách đối với nghệ nhân, có chính sách khen thưởng đãi ngộ, tôn vinh các nghệ nhân chân chính, những người đã có công bảo lưu then từ đời này sang đời khác. Qua chính sách này một mặt tạo nên sự khích lệ động viên những người làm nghề, mặt khác giúp những người mới vào nghề hoặc chuẩn bị vào nghề tự tin hơn trong nghề nghiệp. Có như vậy mới tránh khỏi tình trạng ngày một thiếu vắng dần nghệ nhân then.

                        Việc bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể nói chung và hát Then của người Tày nói riêng là việc làm quan trọng, cần được sự quan tâm hơn nữa của các cấp, các ngành và chính quyền địa phương. Góp phần lưu giữ nghệ thuật hát then của người Tày cùng các loại hình nghệ thuật của các dân tộc khác tồn tại mãi mãi trong kho tàng văn hóa phi vật thể của nước ta./.                                                                                                                                      

 

                                            Hà Trọng Lĩnh

 TTQLDT&PTDL

CÁC ĐIỂM DU LỊCH ĐẶC SẮC

THƯ VIỆN VIDEO

KẾT NỐI WEBSITE

LƯỢT TRUY CẬP

http://www.cutercounter.com.vn/