Yên Bái một tỉnh miền núi phía bắc, không chỉ được biết đến với danh thắng Hồ Thác Bà một trong ba hồ nhân tạo lớn nhất Việt Nam với công trình thủy điện Thác Bà, danh thắng cấp quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải, cùng hệ thống Đình, đền, chùa dọc sông Hồng như đền Tuần Quán, chùa Am, đền Đông Cuông...Yên Bái còn được biết đến với những thức uống, trái cây nổi tiếng như rượu thóc La Pán Tẩn, rượu Sơn Tra, chè Shan Tuyết Suối Giàng, Hồng không hạt Lục Yên, đặc biệt có một loại quả không thể không nhắc đến đó là bưởi Đại Minh.

Xã Đại Minh thuộc huyện Yên Bình giáp ranh với huyện Đoan Hùng (tỉnh Phú Thọ) nằm cạnh bờ sông Chảy. Nơi đây nổi tiếng với giống bưởi ngon làng Khả Lĩnh, tương truyền rằng: Cách nay chừng 5 thế kỷ, có một người tên là Ngô Vi Lã theo Chúa Bầu lên trấn giữ vùng Tuyên Quang chống lại triều đình, khi Chúa Bầu thất bại Ngô Vi Lã thay tên đổi họ đưa vợ con dạt vào vùng núi non cạnh dòng sông Chảy ẩn nấp. Tại đây ông đã dựng nhà cửa, khai khẩn ruộng đồng lập nên ngôi làng mới, đặt tên là Khả Lĩnh Trang.

Những múi bưởi Đại Minh mọng nước (Ảnh: sưu tầm)

Trong số loài cây ăn quả bản địa có những cây bưởi ngọt, bưởi chua gốc to cả người ôm, quả sai trĩu cành, da mỏng, múi mọng. Bưởi ngọt, thì ngọt mát có mùi thơm dịu, bưởi chua vẫn có vị ngọt riêng không quá gắt như nhiều giống bưởi chua khác. Vì nỗi nhớ quê hương, con cháu của Ngô Vi Lã đã bứt những trái bưởi thả xuống dòng sông Chảy trôi về hạ lưu, như gửi một thông điệp cho người ở cuối dòng sông về một vùng cây ăn quả nơi này. 

Giống bưởi Đại Minh thấp cây, lá tròn, tán rộng, cho quả sai, hình cầu dẹt. Mỗi quả nặng chừng 800 - 1000g,  khi chín vỏ vàng, múi mỏng, tôm ngọt, mọng nước, ăn ngọt và có mùi thơm dìu dịu. Bưởi cho thu hoạch từ tháng 10 đến khoảng tháng 2 âm lịch năm sau. Hiện nay, toàn xã Đại Minh có trên 80ha bưởi cho thu hoạch quả ở 14/15 thôn, được nhân dân địa phương gìn giữ giống và nhân rộng diện tích chủ yếu bằng phương pháp chiết cành hoặc ghép cây. Với thổ nhưỡng phù hợp và kỹ thuật chăm sóc tốt giống bưởi quý ngày cho năng suất, chất lượng cao. Bưởi Đại Minh đã có mặt tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước nhưng nhiều nhất chủ yếu là Hà Nội, Vĩnh Yên, Việt Trì, Tuyên Quang, Lào Cai và các tỉnh lân cận. Đến với Yên Bái, đến với Đại Minh du khách sẽ được thưởng thức đặc sản bưởi ngon và có cơ hội mua cho mình những trái bưởi để đem về thưởng thức và làm quà biếu.

Bùi Kiểm - XTPTDL