Sơn Tra hay tên gọi khác gần gũi hơn là Táo Mèo có nhiều ở các tỉnh vùng Tây Bắc như Lào Cai, Sơn La, Hà Giang, Yên Bái… Nhưng không ở đâu nhiều và có vị đặc trưng như ở Yên Bái, không được “nổi tiếng” về những thứ quả ngọt ngon như nhiều vùng quê khác mùa qua mùa người ta nhớ đến Táo mèo Yên Bái với hương vị chua ngọt và chát đắng đậm đà như chính hương vị cuộc sống nơi cửa ngõ vùng Tây Bắc này.

Ở Yên Bái, cây táo mèo mọc nhiều các huyện vùng cao như Văn Chấn, Trạm Tấu, Mù Cang Chải nơi có khí hậu mát mẻ. Ra hoa trắng vào cuối mùa xuân (tháng 3-4) cho thu hái quả vào mùa thu tháng 9, tháng 10. Thời điểm này khắp các chợ huyện và nhiều nhất là chợ Ga Yên Bái ngập tràn táo mèo tươi. Lạ là giống táo này cứ phải có sâu mới ngon, quả nào không có sâu không phải là hảo hạng. Những người sành ăn không tham chọn quả to, đẹp mã mà thường lựa những quả nhỏ, quả có sâu vì đây mới thực là những quả táo chín thơm và ngọt.

 Táo mèo có hai loại. Ngoài loại quả thường bày bán ở các chợ ta thấy, còn có loại táo rừng. Loại táo này quả nhỏ, khi chín có màu hồng trắng hoặc vàng trong, ngọt, giòn và mùi thơm đặc biệt quyến rũ, rất hấp dẫn người thưởng thức, táo mèo rừng không có vị chát xít và chua gắt như loại táo ngố. Theo những người “sành” về táo mèo thì ngon nhất vẫn là táo mèo Trạm Tấu và Mù Cang Chải, loại mọc ở đồi thông và nơi rừng hoang. Loại này làm quà mã không đẹp nhưng ăn lại rất ngon, được nhiều khách mua đặt hàng.

 Với những người khéo tay, quả táo mèo được chế biến ra nhiều loại thức quà như: xi rô, mứt, ô mai, muối xổi... Chẳng thế mà đến Yên Bái mùa nào cũng có thể được tận hưởng những món quà này. Táo mèo ngâm đường tạo ra một dung dịch vàng, sóng sánh như mật ong, có vị chua mát, ngọt thanh, không còn vị chát, mùi thơm nhẹ nhàng lan tỏa. Với món ô mai, đem sấy khô rồi nấu với đường, rồi lại sấy khô, nếu muốn táo mèo có vị cay người ta thường xay gừng rồi nấu cùng sẽ được một món ô mai đặc biệt, vô cùng hấp dẫn thường dùng trong những ngày mùa đông. Đem muối sổi với đường, muối và ớt thì quả là một món ngon tuyệt vời, vị cay, mặn, ngọt, giòn và vương vấn mãi mùi thơm riêng có của quả táo mèo.

 Trong Đông Y Sơn Tra còn được biết đến với tác dụng an thần, cân bằng sinh lý và phòng chống tích cực các biến chứng do tăng huyết áp gây ra, sử dụng như một thực phẩm nhằm giúp giảm cân, bảo vệ gan, chống ung thư, tăng sức đề kháng cho cơ thể, phục hồi sức khỏe nhanh… Chính bởi thế táo mèo được dùng nhiều trong các vị thuốc bồi bổ tinh thần và chế thành rượu vang khai vị được nhiều người ưa thích.

 Ngoài những sản phẩm được chế biến từ Táo mèo để phục vụ nhu cầu thưởng thức của du khách phải kể đến rượu Táo vì loại rượu này vẫn được ví như “Mỹ tửu vùng sơn cước”. Đến Yên Bái "say" trong hương rượu táo rừng do đồng bào chưng cất hay đơn giản chỉ là cái cảm giác thèm, nhớ một miếng táo mèo trắng ngần trộn cùng muối ớt nơi quán cóc ven đường… Chỉ chừng ấy cũng đủ gợi nhớ trong ta về quả Sơn Tra của vùng cao Yên Bái, để mùa qua mùa lại háo hức tìm về…