Lễ Cấp sắc tên gọi theo tiếng dao  là "Lập tịnh" là một nghi lễ mang tính chất truyền thống của cộng đồng người Dao. Đây là một nghi lễ truyền thống độc đáo có tính lịch sử lâu đời trong đời sống xã hội cộng đồng, phản ánh quá trình lịch sử, đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội của tộc người mang nhiều màu sắc văn hóa. Trải qua bao nhiêu thế kỷ và những thăng trầm của lịch sử, lễ cấp sắc vẫn tồn tại trong cộng đồng Dao như một món ăn tinh thần không thể thiếu của đồng bào.

Các thầy đóng dấu chuẩn bị cấp bằng

 Lễ Cấp sắc là một nghi lễ quan trọng trong sinh hoạt xã hội - gia đình của người Dao công nhận sự trưởng thành cả về vật chất lẫn tinh thần của người đàn ông. Theo quan niệm của người Dao thì cấp sắc là để được thánh thần công nhận, được âm binh và có thể làm nghề cúng bái.Cấp sắc để sau khi chết, hồn có thể về đoàn tụ với tổ tiên ở Dương Châu mà không phải qua kiếp đọa đầu ở kiếp âm. Cấp sắc để có thể thống lĩnh âm binh, giữ yên gia thất, để được công nhận là người lớn, để được quyền thờ cúng tổ tiên, để làm ăn may mắn, sinh hoạt thuận tiện và dòng họ phát triển. Lễ cấp sắc ngoài việc thể hiện nét văn hóa riêng của người Dao, còn thể hiện đạo lý làm người, hướng con người tới cái thiện, hướng tới cội nguồn và tổ tiên. Chính vì điều này mà người Dao nói chung rất coi trọng việc làm lễ cấp sắc. Nó là tục lệ phổ biến và mang tính chất bắt buộc với tất cả người đàn ông Dao. Bất kỳ người người đàn ông Dao nào từ khi sinh ra đều mong muốn làm lễ cấp sắc, được cấp sắc và cấp sắc bậc cao. Bởi vì sau khi được cấp sắc mới có đủ điều kiện làm lễ  cúng bái và giao tiếp với thần linh. Lễ cấp sắc là một nghi lễ bắt buộc với cộng đồng nên phạm vi của nghi lễ rất mở, có thể là một cá nhân, hay nhiều cá nhân của một gia đình, dòng họ hay cả một tập thể của nhiều gia đình, nhiều dòng họ, nhiều bàn làng khác nhau tổ chức. Vì  có phạm vi mở nên lễ cấp sắc có rất nhiều bậc, bậc đầu tiên họ được cấp 3 đèn và 36 binh mã, bậc hai được cấp 7 đèn và 72 binh mã, bậc ba được cấp 12 đèn và 120 binh mã. Lễ cấp sắc 3 đèn và 7 đèn được tổ chức thường xuyên trong cộng đồng tùy thuộc vào nhu cầu và điều kiện của các gia đình, dòng họ. Riêng nghi lễ cấp sắc 12 đèn có quy mô lớn hơn hai nghi lễ trên nên phải hai, ba mươi năm mới có một lần.

Các nghi thức trong lễ cấp sắc đều nhằm mục đích hướng thiện, giúp con người trưởng thành hơn, đạo đức hơn, sống tốt hơn và quan trọng là những lời giáo huấn này được thực hiện bằng những lời thề trước sự giám sát của tổ tiên và nhiều quan binh nên càng làm tăng tinh giáo dục. Trong lễ cấp sắc của người Dao, một phần nội dung quan trọng không thể thiếu đó là các điệu múa. Các điệu múa tạo nên phong cảnh mang yếu tố thiêng liêng của nghi lễ thờ cúng. Đây cũng là phương tiện để con người giao tiếp với thần linh, thể hiện ước mơ khát vọng khát vọng thần linh che chở phù hộ cho cả gia đình và cộng đồng cuộc sống yên vui, no đủ.

Như vậy, có thể thấy lễ cấp sắc là một nghi lễ mang tính chất xã hội của cộng đồng tộc người. Đây là một nghi lễ giao tiếp có tính kế thừa, kết nối các giá trị ván hóa giữa các thế hệ chứa đựng nhiều thành tố quan trọng của bản sắc văn hóa Dao. Đồng thời lễ cấp sắc cũng là dịp để cộng đồng cùng thưởng thức các hoạt động văn hóa văn nghệ, nhảy múa hết sức hấp dẫn.  Vì vậy việc bảo tồn lễ cấp sắc sẽ góp phần tích cực vào việc giữ gìn và phát huy các đặc trưng văn hóa truyền thống của tộc người cũng như tính đa dạng của nó trong bức tranh văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Lễ cấp sắc của người Dao có vai trò quan trọng và ý nghĩa thiết thực trong đời sống cộng đồng tộc người . Trong những năm vừa qua Ban quản lý Di tích và Danh thắng tỉnh Yên Bái đã tổ chức đi điền dã, lập hồ sơ lý lịch đưa Lễ Cấp sắc vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia để công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản đạt hiệu quả cao hơn nữa.

                                                                              Phạm Thị Thanh Lan

TTQLDT&PTDL